Opinie

Beelden ISIS ondermijnen begint met juist beeld van ISIS krijgen

15-12-2015 14:16

Marli Huijer, bepaalde Trouw eind februari, is de zogenaamde Denker des Vaderlands. De arts en filosoof mag sinds haar aanstelling over veel hebben nagedacht in de krantenkolommen, het maakt haar nog geen Ziener des Vaderlands. Zo toont ze zich maandag 14 december 2015 tamelijk blind voor het verband tussen de aantrekkingskracht van ISIS en de ideologische gedrevenheid van het zelfverklaarde kalifaat. Dat geeft te denken, want deze blikvernauwing staat een breed perspectief op deze terreurbeweging danig in de weg.

In een interview met Trouw mag Huijer zich uitlaten over de beste manier om de beelden van ISIS te ondermijnen. Door haar duiding loopt een rode draad die het vraaggesprek helder blootlegt. Huijer wijst de extreme gewelddadigheid en de utopie van een islamitische verzorgingsstaat aan als constituerende onderdelen van de ‘ISIS-droom’. Het vooruitzicht los te mogen gaan in een orgie van geweld en dat met de kalifaatequivalenten van een baangarantie en volledige pensioenopbouw zou verklaren waarom tientallen meest jongemannen Nederland de rug toekeren.

Religieus

Deze verklaring voelt niet goed aan. Overduidelijk ontbreekt er iets. Dat komt doordat de rode draad er behalve van verklaring meteen één is van ontkenning. Huijer verdoezelt namelijk stelselmatig dat de inspiratie van ISIS, en daarmee de aantrekkingskracht van deze terreurbeweging, voor een groot deel puur religieus is. Om een of andere reden heeft Huijer er een blinde vlek voor, dat er mensen zijn die zich laten inspireren door religieuze idealen die gestalte krijgen in een atmosfeer van de meest weerzinwekkende en afgrijselijke praktijken.

In plaats daarvan wijst de Denker des Vaderlands beschuldigend naar onze hoogsteigen vaderlandse samenleving. Waarom zoeken mannen hun heil bij ISIS? Omdat de meritocratie nog onvoldoende is ontwikkeld, stelt Huijer. Daarmee schrijft ze de aantrekkingskracht van ISIS rechtstreeks op het conto van het falen van onze eigen maatschappelijke ordening. De sociaaleconomische positie van de Jihadgangers zou van dien aard zijn, dat er voor hun potentiële verdiensten en mogelijke bijdragen aan de Nederlandse samenleving onvoldoende ruimte is. Het verleggen van de beschuldigende blik naar elders, wijzelf dus, maskeert de intrinsieke aantrekkingskracht van ISIS.

Een beeldenstorm met de verkeerde beelden

Wat Huijer resteert om ISIS te ondermijnen, is een beeldenstorm met de verkeerde rangorde van te verwijderen beelden op het netvlies. Zo kan het indammen van propaganda zonder de wezenlijke oorzaken te willen onderkennen, rustig worden benoemd. De verlokkingen van ISIS bestrijden met argumenten van overwegend sociaaleconomische aard heeft weinig zin op het moment waarop de werkelijke bekoring van religieuze en ideologische aard blijkt te zijn.

‘Hen waarschuwen dat ISIS óók hun geloofsgenoten treft – je zult als Denker des Vaderlands het lef hebben dit voor te stellen’

Het is een aspect waarvoor Huijer en marge overigens wel degelijk oog blijkt te hebben. Dit blijkt uit haar voorstel de positie van geloofsgenoten van Jihadgangers in stelling te brengen in het offensief om de beelden te ondermijnen die ISIS zelf voorspiegelt. Dát voorstel, om namelijk dik in de verf te zetten dat er óók soennitische moslims worden gedood, is een ronduit verwerpelijk element in het voorgestelde propagandaoffensief.

Terroristen in spe ontmoedigen door hen te waarschuwen dat ISIS niet alleen christenen, moslims, Joden en Yezidi’s verdrukt, verjaagt en vermoordt maar behalve deze doelwitten óók hun geloofsgenoten treft – je zult als Denker des Vaderlands het lef hebben dit voor te stellen. Ik denk, dat het vaderland er meer baat bij heeft reëel onder ogen te zien dat de religieuze ideologie van ISIS als zodanig een grote aantrekkingskracht uitoefent. De beloften van ISIS omvatten een diepere dimensie dan de platte beelden van een hang naar morbide avontuur gevoed door een tot op zekere hoogte begrijpelijke vlucht uit een haperende sociaaleconomische achterstandspositie.

Afwijzing van westerse normen

Met armoede en uitsluiting heeft terrorisme niets te maken, met de afwijzing van westerse normen eens te meer, liet Trouw zaterdag 12 december in een ander vraaggesprek optekenen uit de mond van de Franse essayiste en integratiedeskundige Malika Sorel-Sutter.

De achtergrond van de daders van de aanslagen in Parijs wijst bijvoorbeeld eerder in de richting van middenklasse dan onderklasse. In de erkenning van deze zienswijze, waarin de onderkenning van de ideologische gedrevenheid ligt besloten, ligt de echte basis voor het ondermijnen van de beelden van ISIS.