“Ik vind dat je daar nu al tekenen van ziet. Bij de PvdA bijvoorbeeld, Marcouch lijkt mij een hele geschikte vent. Ik denk niet dat dat honderd procent een product is van wat er in de PVV gebeurd is, maar naar mijn mening is het wel een product van de stroming die is ontstaan binnen partijen als Partij van de Arbeid, GroenLinks, D66 die op een gegeven moment met iets meer benen op de grond en realiteitszin hebben gedacht: als een groot gedeelte van Nederland dat voelt, dan moeten we daar iets mee doen, dan kunnen we dat niet wegpolitiseren met allerlei werkgroepen. Ik denk inderdaad dat je dat terugziet.” (Interview 48)
Hoe ontevreden zijn PVV-aanhangers nou eigenlijk? En waar zijn ze ontevreden over? Twee jaar lang liet ik studenten interviews doen met PVV-aanhangers van Groningen tot Rotterdam, van Almere tot Maastricht. Jongeren en ouderen, mannen en vrouwen, en een enkele allochtoon. Soms hoog opgeleid, soms laag opgeleid, soms werkend, soms in een uitkering. Ik ging ook zelf het land door en de conclusie is niet ingewikkeld: PVV-aanhangers zijn onderling zeer divers.
Fanatieke PVV-ers?
Maar we kunnen wel een onderscheid maken. Een kleine groep PVV-aanhangers is fanatiek, gelooft wat Wilders zegt, denkt dat de islam een grote bedreiging is en wil dat Wilders aan de macht komt en zijn voorstellen uitvoert. Het zijn de PVV-aanhangers die soms verbolgen op deze blogs reageerden. Er is maar een reden waarom deze PVV-aanhangers zich vaak niet in deze blogs herkennen: ze vormen een minderheid van de burgers die achter Geert Wilders aanlopen.
De meeste PVV-stemmers twijfelen aanzienlijk of de PVV de beste oplossingen in pacht heeft. En ze weten al helemaal niet zeker of ze Wilders als premier zouden willen hebben. Ze denken dat het met de islam wel meevalt, denken niet dat de PVV een goed georganiseerde partij is, maar vinden ook dat er veel mis is in de Nederlandse politiek. Ze willen verandering, maar niet altijd de verandering die Wilders bepleit. Ze willen vaak duidelijkere, hardere politiek die een klein beetje meer in de richting gaat van Wilders.
Tien voorstellen
De enige manier om dat te bereiken is om op Wilders te stemmen. Stemmen op de PVV is vaak een impliciet appel op andere partijen om te veranderen. Niet om alle standpunten van Wilders klakkeloos over te nemen, maar wel om kritischer te zijn over Europa, de multiculturele samenleving en de bestrijding van criminaliteit. Door een extreme stem op Wilders worden andere partijen gestimuleerd om te veranderen, en veel PVV-aanhangers denken dat dat effect ook daadwerkelijk wordt bereikt.
De conclusie is dus helder: het is zeker niet zo dat PVV-stemmers hun lot met Wilders hebben verbonden. De meeste stemmers zullen hem weer verlaten als andere partijen een beetje in hun richting zijn opgeschoven. Wat moeten andere politieke partijen doen om stemmers van de PVV terug te winnen? De komende tien weken doe ik als afsluiting van deze serie tien voorstellen waar partijen eens over na zouden moeten denken.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie. Hij legt de laatste hand aan een boek over de achterban van de PVV. In zijn laatste blogs over de PVV zoekt hij naar oplossingen voor politieke onvrede.
