Deze week kwamen Prodemos en EenVandaag met een onderzoek naar de thema’s die voor kiezers op 12 september het belangrijkst zijn. Aan 2.500 leden van het EenVandaag Opiniepanel zijn vragen gesteld over welke thema’s voor hen de doorslag geven bij de aanstaande verkiezingen. Welke vijf thema’s vinden burgers het belangrijkst en in hoeverre wijken PVV-stemmers daarvan af? De onderstaande figuur geeft een beeld van de vijf belangrijkste thema’s volgens alle kiezers, en de vijf belangrijkste thema’s volgens PVV-kiezers.
(De ontbrekende percentages zijn door EenVandaag niet bekend gemaakt, deze zijn vermoedelijk niet nul. Deze thema’s staan slechts niet in de top 5.)
Bij slechts twee onderwerpen blijkt er grote overlap te bestaan tussen alle kiezers en die van de PVV. Beide groepen vinden de eigen zorgbijdrage een van de belangrijkste onderwerpen bij de verkiezingen. Dit geldt ook voor ontwikkelingshulp, al vinden veel meer PVV-stemmers dit belangrijk dan de rest van het electoraat. PVV-stemmers vinden verder andere thema’s belangrijk. Voor hen gaat het om Europa en immigratie, voor de rest van de bevolking om de hypotheekrenteaftrek, het begrotingstekort en het basispakket in de zorg.
Dit onderzoek werd in de media ruim geciteerd en aangehaald. De Volkskrant, de GPD-kranten, nu.nl, RTL Nieuws, Elsevier en talrijke andere media namen het bericht over dat het de kiezer bij de verkiezingen om de zorg gaat. Zou het? Weten we met dit onderzoek wat de burger, en daarmee ook de PVV-kiezer, belangrijk vindt en waar deze zich druk over maakt?
Lijst onderwerpen
Dat weten we niet. De respondenten konden uit een lijst van onderwerpen kiezen. We moeten bij dit soort onderzoek kijken welke suggestie van de bevraagde thema’s uitgaat. Als burgers ‘eigen bijdrage in de zorg’ lezen, is de kans dat ze dit belangrijk vinden groot, simpelweg omdat er impliciet op wordt gehint dat alle burgers meer moeten betalen. Bij ontwikkelingshulp is dat andersom: de suggestie is direct dat geen burger er iets van merkt. Niet zo gek dus dat ook ontwikkelingshulp belangrijk wordt gevonden.
Maken burgers zich echt druk over deze onderwerpen? Ik zou er niet vanuit gaan. De vraag is over welke thema’s burgers nadenken als ze niet door journalisten en onderzoekers aan allerlei thema’s worden herinnerd. Maken PVV-stemmers zich zorgen over de immigratieregels? Dat is wel een erg globale verwoording van hun zorgen over allochtone hangjongeren, taalproblemen of verpaupering van oude wijken. Immigratieregels hebben er wel iets mee te maken, maar er zijn veel urgentere zaken die PVV-stemmers aangepakt zouden willen zien.
Oppervlakkig beeld
Met andere woorden: in werkelijkheid liggen de zorgen van burgers vaak net even anders dan dit soort onderzoek suggereert. Als je burgers serieus wilt bedienen, als journalist, politicus of Prodemos, zul je moeten weten waar burgers dagelijks over praten, welke thema’s burgers noemen die niet in de partijprogramma’s staan en welke zorgen burgers hebben die niet twitteren.
Het is maar tien jaar geleden dat een zesde van de bevolking op Pim Fortuyn stemde, en dat allerlei media er na de verkiezingen achter kwamen dat ze de populariteit van de LPF verkeerd hadden ingeschat, dat ze misschien veel zorgen van burgers over het hoofd hadden gezien en dat ze misschien te veel aan de leiband van de bestaande partijen hadden gelopen. Waarom denken journalisten van nu dat ze met deze oppervlakkige enquête wel weten wat er bij de burger leeft? Het is dezelfde fout als bij Fortuyn.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie. Zijn boek ‘Achter de PVV’ wordt op 14 augustus gepresenteerd. Je kunt je hier aanmelden voor deze bijeenkomst.
