De yuck-factor van genetisch gemanipuleerd voedsel

14-01-2013 17:30

Er zijn grote, complexe problemen met de wereldwijde voedselvoorziening en die problemen worden in rap tempo groter. Naast het feit dat de aarde 9 miljard mensen op de huidige manier simpelweg niet kan voeden, kampen we met problemen als de bio-industrie, gebrek aan landbouwareaal, grondstoffen en andere middelen, snel teruglopende biodiversiteit, obesitas aan de ene en honger aan de andere kant, vervuiling, global warming, noem maar op. Naar aanleiding van dit artikel in The Guardian van 5 januari 2013 over de voedselindustrie, ben ik mijn eigen ideeën daarover eens op een rijtje gaan zetten. Dit is in het kort het resultaat.

Er wordt vaak gezegd dat we terug moeten naar de traditionele, kleinschalige en vooral biologische voedselvoorziening. Op zich helemaal mee eens; ik verafschuw de bio-industrie. Maar ik ben het ook eens met mensen die zeggen dat we met alléén traditionele, kleinschalige en vooral biologische voedselvoorziening de wereld niet kunnen voeden. Waarschijnlijk wel als iedereen alleen maar vegetarisch zou eten, want vlees neemt een gigantisch deel van de benodigde middelen voor voedselproductie in beslag en draagt onevenredig bij aan vervuiling. Maar een geheel vegetarische wereld zal waarschijnlijk niet snel lukken. Anderen zeggen dat de voedselvoorziening onevenredig verdeeld is over het rijke westen en de rest van de wereld, en als dat rechtgetrokken zou worden het probleem om iedereen te eten te geven een stuk kleiner zou worden. Ook helemaal mee eens. Helaas zien we dat rechttrekken eerder in bijvoorbeeld een stijging van de vleesconsumptie van landen als China, dan in een daling daarvan in het westen.

Reuzegarnalen en mangrovebossen

Ik ben het dan ook eens met de stelling in dit artikel dat technologie een deel van het antwoord kan, en zelfs moet zijn. GM – genetische manipulatie/modificatie – is voor velen een vies woord en er is in de huidige situatie inderdaad veel mis mee, maar dat is vaker organisatorisch van aard dan technologisch. Ik heb geen probleem met GM, zolang menselijk en dierlijk welzijn geborgd is. Dus dat de voordelen ervan ook ten goede komen aan mensen in derdewereldlanden en niet alleen aan de geldzakken van bedrijven als Monsanto. En dat er geen meterslange zalmen boven op elkaar gehouden worden. En ook graag zonder versneld groeiende tropische reuzegarnalen in kwekerijen waarvoor mangrovebossen zijn weggevaagd.

Technologie is niet per definitie slecht

Veel mensen zeggen dat we de oplossing voor onze problemen niet in technologie moeten zoeken, omdat technologie ons in die problemen heeft gebracht, maar in een andere levenshouding: geen grondstoffen en andere middelen er doorheen jagen alsof ze eindeloos zijn, geen wegwerpmentaliteit, geen waanzinnige productie die die wegwerpmentaliteit voedt, cradle-to-cradle, slimme gebouwen die zoveel mogelijk in hun eigen energie voorzien, enzovoort. Kortom: bewuster leven. Helemaal eens met die levenshouding. Maar het is wat mij betreft niet of-of maar en-en: bewuster leven én technologie. Technologie zelf is niet slecht, het is wat je ermee doet. Technologie heeft ons inderdaad bijvoorbeeld de atoombom gebracht. Maar diezelfde stralingstechnologie geneest ook mensen met kanker. Zo zijn er talloze voorbeelden.

Dus ja, ik ben voor GM. GM die zorgvuldig en met oog voor mogelijke problemen en risico’s wordt ontwikkeld, en ten goede komt aan iedereen, inclusief dieren. Ik zie in GM en andere technologie een oplossing voor twee grote problemen: het dreigende voedseltekort, en de bio-industrie met zijn gruwelijkste uitwas, de vleesindustrie. Als in-vitro vlees lukt zal ik er geen probleem mee hebben om een gekweekte biefstuk te eten (al zal het eerder een gekweekte bal gehakt zijn en vind ik de spullen van De Vegetarische Slager, onwaarschijnlijk goed). Ik heb geen begrip voor het standpunt dat GM niet zou mogen omdat het ‘onnatuurlijk’ is. ‘Onnatuurlijk’ is niet per se slecht en ‘natuurlijk’ is niet per se goed. Vingerhoedskruid is hartstikke natuurlijk en je gaat er hartstikke dood van. Technologie is slecht voor dieren, wordt er ook wel gezegd, kijk maar naar de bio-industrie. Maar ook hiervoor geldt: het gaat om wat je met technologie doet. En vergeet bijvoorbeeld niet dat het dankzij technologie is dat er steeds minder proefdieren worden gebruikt.

Mensen vinden GM en hi-tech voedsel maar eng. Een van de belangrijkste uitdagingen zal dan ook zijn die yuck-factor te overwinnen.